Ο ύπνος συνδέεται με τη φλεγμονή, η οποία αποτελεί τη φυσική αντίδραση του σώματος σε ασθένειες και τραυματισμούς.
Για παράδειγμα, σε περίπτωση που πάσχετε από λοίμωξη του αναπνευστικού ή ένα απλό κόψιμο στο δέρμα, το ανοσοποιητικό σας σύστημα ενεργοποιεί τα λευκά αιμοσφαίρια, τα οποία με τη σειρά τους απελευθερώνουν κυτοκίνες και άλλα φλεγμονώδη μόρια που επιτίθενται στους εισβολείς και προστατεύουν τους ιστούς του σώματος.
Όταν αυτή η απόκριση είναι προσωρινή, χρησιμεύει ως αποτελεσματικός αμυντικός μηχανισμός. Ωστόσο, όταν η φλεγμονή δεν υποχωρεί, μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη καρδιακών παθήσεων, διαβήτη, εγκεφαλικού επεισοδίου, καρκίνου και νόσου Αλτσχάιμερ.
Η έλλειψη ύπνου σχετίζεται με δείκτες φλεγμονής, όπως αυξήσεις στα φλεγμονώδη μόρια.
Ορισμένα από αυτά είναι οι κυτοκίνες, η ιντερλευκίνη-6 και η C-αντιδρώσα πρωτεΐνη (δείκτης φλεγμονής που είναι αυξημένος σε άτομα που διατρέχουν κίνδυνο για καρδιακές παθήσεις και διαβήτη). Αν και αυτά τα σημάδια φλεγμονής θα μπορούσαν να αποδοθούν σε άλλους παράγοντες (π.χ. στρες, κάπνισμα ή παχυσαρκία) υποδηλώνουν ότι η στέρηση ύπνου παίζει ρόλο στη φλεγμονώδη διαδικασία. Και θα μπορούσαν να εξηγήσουν το γιατί οι άνθρωποι που δεν κοιμούνται καλά διατρέχουν κίνδυνο για καρδιαγγειακές παθήσεις, υπέρταση και διαβήτη, μεταξύ άλλων χρόνιων παθήσεων.
Πώς η έλλειψη ύπνου συμβάλλει στη φλεγμονή
Μια θεωρία επικεντρώνεται στα αιμοφόρα αγγεία.
Κατά τη διάρκεια του ύπνου, η αρτηριακή πίεση πέφτει και τα αιμοφόρα αγγεία χαλαρώνουν. Όταν ο ύπνος είναι περιορισμένος, η αρτηριακή πίεση δεν μειώνεται όπως και για όσο θα έπρεπε, κάτι που θα πιθανώς διεγείρει τα κύτταρα στα τοιχώματα των αιμοφόρων αγγείων να ενεργοποιήσουν τη διαδικασία της φλεγμονής. Η έλλειψη ύπνου μπορεί επίσης να αλλάξει το σύστημα απόκρισης του σώματος στο στρες.
Επιπλέον, η έλλειψη ύπνου παρεμβαίνει στη φυσιολογική λειτουργία του “συστήματος καθαρισμού” του εγκεφάλου.
Αυτό ονομάζεται γλυμφατικό (glymphatic) σύστημα και πρέπει να μην συγχέεται με το λεμφικό (lymphatic) σύστημα στο υπόλοιπο σώμα. Στις βαθύτερες φάσεις του ύπνου, το εγκεφαλονωτιαίο υγρό διέρχεται από τον εγκέφαλο, απομακρύνοντας την πρωτεΐνη β-αμυλοειδούς που συνδέεται με βλάβη των εγκεφαλικών κυττάρων.
Χωρίς έναν καλό βραδινό ύπνο, αυτή η διαδικασία αυτο-καθαρισμού είναι λιγότερο ενδελεχής, επιτρέποντας τη συσσώρευση της πρωτεΐνης και την ανάπτυξη φλεγμονής. Στη συνέχεια, ξεκινά ένας φαύλος κύκλος: Η συσσώρευση β-αμυλοειδούς στον μετωπιαίο λοβό του εγκεφάλου αρχίζει να βλάπτει τον βαθύτερο ύπνο βραδέων κυμάτων χωρίς REM. Αυτή η βλάβη δυσκολεύει τόσο τον ύπνο όσο και τη διατήρηση και εμπέδωση των αναμνήσεων.
Αρκεί μία και μόνο νύχτα χαμένου ύπνου για αυξηθούν τα επίπεδα β-αμυλοειδούς υψηλότερα από το συνηθισμένο.
Το πρόβλημα δεν είναι τόσο ο κακός ύπνος μιας νύχτας, τον οποίο μπορείτε να αντισταθμίσετε. Αλλά ένα σωρευτικό μοτίβο απώλειας ύπνου, που οδηγεί σε μείωση της δομικής ακεραιότητας, του μεγέθους και της λειτουργίας περιοχών του εγκεφάλου, όπως ο θάλαμος και ο ιππόκαμπος, οι οποίες είναι ιδιαίτερα ευάλωτες σε βλάβες κατά τα πρώιμα στάδια της νόσου του Αλτσχάιμερ.