Η ηχοκαρδιογραφία είναι μια πολύτιμη μέθοδος που παρέχει ακριβείς διαγνωστικές και προγνωστικές πληροφορίες σε ασθενείς με Σακχαρώδη Διαβήτη (ΣΔ). Η εφαρμογή της δισδιάστατης, doppler και ηχοκαρδιογραφίας παραμόρφωσης, μας βοηθά να διερευνήσουμε διεξοδικά την καρδιακή λειτουργία σε διαβητικούς ασθενείς, ενώ το δυναμικό ηχοκαρδιογράφημα και η αξιολόγηση της στεφανιαίας εφεδρείας ροής έχουν επιπρόσθετη προγνωστική αξία.
Η αντίσταση στην ινσουλίνη και η υπεργλυκαιμία έχουν αρνητικές επιπτώσεις στη συστολική και διαστολική λειτουργία της αριστερής κοιλίας. Όσο υψηλότερη είναι η HbA1c και όσο μεγαλύτερη είναι η διάρκεια του διαβήτη, υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα να εμφανιστούν καρδιαγγειακές επιπλοκές. Ο διαβήτης προκαλεί ανάπτυξη αθηρωματικών πλακών στις στεφανιαίες αρτηρίες και επιπλέον διαταραχή της μικροκυκλοφορίας. Η υπεργλυκαιμία προκαλεί οξειδωτικό στρες που οδηγεί σε ενδοθηλιακή δυσλειτουργία, απόφραξη τριχοειδών και περιαγγειακή ίνωση του μυοκαρδίου.
Οι ασυμπτωματικοί διαβητικοί εκδηλώνουν υποκλινική δυσλειτουργία του μυοκαρδίου και είναι επιρρεπείς στην ανάπτυξη κλινικού συνδρόμου καρδιακής ανεπάρκειας, το οποίο έχει αρνητικό αντίκτυπο στην πρόγνωσή τους.
Οι κατευθυντήριες οδηγίες συνιστούν ότι η ηχοκαρδιογραφική αξιολόγηση είναι ένα απαραίτητο εργαλείο προσυμπτωματικού ελέγχου για διαβητικούς ασθενείς, ανεξάρτητα από τα κλινικά χαρακτηριστικά τους.
Η ηχοκαρδιογραφία παραμόρφωσης είναι ένα σύγχρονο εργαλείο που εξετάζει τη λειτουργικότητα της αριστερής κοιλίας. Με τη μέθοδο αυτή, είναι εφικτό να ανιχνευθεί η υποκλινική δυσλειτουργία του μυοκαρδίου σε διαβητικούς, πριν εμφανιστούν συμπτώματα και πριν οι συμβατικοί ηχοκαρδιογραφικοί δείκτες (το κλάσμα εξώθησης ή τα ιστικά Doppler) ανιχνεύσουν δυσλειτουργία. Η επιμήκης παραμόρφωση της αριστερής κοιλίας θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί επίσης ως μέθοδος για την αξιολόγηση της επίδρασης της θεραπείας στην καρδιακή λειτουργία.
Επίσης, η επιμήκης παραμόρφωση του αριστερού κόλπου έχει αυξητική προγνωστική αξία σε ασθενείς που πάσχουν από καρδιακή ανεπάρκεια με διατηρημένο κλάσμα εξώθησης. Έτσι, η διερεύνηση της παραμόρφωσης του αριστερού κόλπου μπορεί να αποκαλύψει κολπική δυσλειτουργία νωρίς στην εξέλιξη μιας νόσου, ενώ ο όγκος του αριστερού κόλπου παραμένει φυσιολογικός.
Το δυναμικό ηχοκαρδιογράφημα είναι μια ειδική τεχνική για την ανίχνευση και τη διαστρωμάτωση κινδύνου της στεφανιαίας νόσου. Συνδυάζοντας την αξιολόγηση της συστολικής πάχυνσης των τοιχωμάτων της αριστερής κοιλίας, την εφεδρεία ροής στον πρόσθιο κατιόντα και τις ηλεκτροκαρδιογραφικές μεταβολές, η αποτελεσματικότητα της μεθόδου για τη διάγνωση της ΣΝ ενισχύεται σημαντικά. Το δυναμικό ηχοκαρδιογράφημα είναι μια προσιτή μέθοδος, χωρίς ακτινοβολία και η διαγνωστική και προγνωστική του ικανότητα είναι παρόμοια με άλλες αναίμακτες τεχνικές απεικόνισης, όπως η μαγνητική τομογραφία και η πυρηνική καρδιολογία.
Το αποτέλεσμα της εξέτασης αξιολογείται σε σχέση με την πιθανότητα πριν την εξέταση να υπάρχει στεφανιαία νόσος (pretest probability), βάσει ηλικίας, φύλου και κλινικών χαρακτηριστικών. Παρά τη φυσιολογική ανταπόκριση στο στρες, οι ασθενείς με μειωμένο κλάσμα εξώθησης σε ηρεμία ή οι διαβητικοί εξακολουθούν να διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο σε σύγκριση με άτομα με φυσιολογικό κλάσμα εξώθησης ή με μη διαβητικούς αντίστοιχα.
Το δυναμικό ηχοκαρδιογράφημα δεν είναι εργαλείο ελέγχου για τον γενικό πληθυσμό και κατά συνέπεια η αξιολόγηση χωρίς ένδειξη δεν παρέχει προγνωστική αξία.
Ο έλεγχος όλων των διαβητικών για στεφανιαία νόσο δεν είναι ενδεδειγμένος, καθώς έχει αποδειχθεί ότι ένα χαμηλό ποσοστό 5%-10% των ασυμπτωματικών ατόμων με διαβήτη έχουν σημαντικές βλάβες στις στεφανιαίες αρτηρίες. Μόνο ασθενείς με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά μπορεί να είναι κατάλληλοι για έλεγχο με δυναμικό ηχοκαρδιογράφημα, όπως αυτοί που χρειάζονται μεταμόσχευση παγκρέατος ή νεφρού ή υποβάλλονται σε σοβαρή μη καρδιακή επέμβαση.
Τα συμπωματικά άτομα με διαβήτη, ασχέτως αν έχουν τυπικά συμπτώματα ή όχι, τα άτομα με εγκατεστημένη περιφερική αγγειακή νόσο ή άτομα υψηλού κινδύνου για ανάπτυξη καρδιαγγειακής νόσου, όπως αυτά με χρόνια νεφρική νόσο, υψηλή βαθμολογία ασβεστίου ή πρωτεϊνουρία, μπορεί να ωφελούνται από τον έλεγχο με δυναμικό ηχοκαρδιογράφημα. Μια αρνητική εξέταση υποδηλώνει ότι η εξέταση μπορεί να μην επαναληφθεί για σχεδόν 5 χρόνια, εκτός εάν εμφανιστεί κλινική επιδείνωση. Είναι χρήσιμη η εξέταση των διαβητικών ασθενώ με πολλαπλούς παράγοντες κίνδυνου και /η ιστορικό διαβήτη άνω των 10 ετών να εξετάζονται με υπερηχογράφημα καρωτίδων. Η παρουσία αθηρωματικών πλακών αυξάνει το καρδιαγγειακό κίνδυνο των ασθενών και υποδηλώνει ανάγκη εντατικοποίησης της αντιυπερτασικής και υπολιπιδαιμικής αγωγής αλλά και την διερεύνηση για την παρουσία στεφανιαίας νόσου
Σύγχρονες μέθοδοι, όπως η εκτίμηση της εφεδρείας ροής στα στεφανιαία αγγεία (CFR) με την εφαρμογή Doppler ηχοκαρδιογραφίας, μπορούν να ανιχνεύσουν ενδοθηλιακή δυσλειτουργία και να αναδείξουν παθολογία τόσο στα επικαρδιακά αγγεία όσο και στη μικροκυκλοφορία.
Άτομα με εφεδρείας ροής CFR<2 έχουν αυξημένη πιθανότητα να έχουν σοβαρή στένωση σε επικαρδιακό αγγείο, ενώ CFR ≥ 2,5 σχετίζεται με λιγότερα ανεπιθύμητα καρδιαγγειακά συμβάντα. Από την άλλη πλευρά, οι ασθενείς με 2<CFR<2,5, είναι πιθανό να έχουν ενδοθηλιακή δυσλειτουργία. Έτσι, η CFR μας βοηθά να επιτύχουμε μια πιο ακριβή εκτίμηση κινδύνου για ασθενείς με ΣΔ.
Το ηχοκαρδιογράφημα είναι ένα αποτελεσματικό εργαλείο για τη διαχείριση των διαβητικών. Στην πραγματικότητα, οι ασθενείς αυτοί θα πρέπει ουσιαστικά να αξιολογούνται με ηχοκαρδιογράφημα τη στιγμή της διάγνωσης. Στη συνέχεια, ορισμένοι βασικοί παράγοντες, όπως η παρουσία στεφανιαίας νόσου ή υπέρτασης, ο κακός έλεγχος του διαβήτη, η διάρκεια της νόσου και η κλινική κατάσταση, μπορεί να καθορίσουν πόσο συχνά πρέπει να επαναλαμβάνεται η εξέταση.
Ιγνάτιος Οικονομίδης PhD, FESC,EACVI,HFA Καθηγητής Καρδιολογίας ΕΚΠA
Κωνσταντίνος Κατωγιάννης, Ακαδημαϊκός υπότροφος, ΕΚΠΑ