Τα τελευταία χρόνια οι επιπτώσεις της παρατεταμένης χρήσης οθόνης κατά την παιδική ηλικία έχουν βρεθεί στο επίκεντρο αρκετών μελετών.
Σύμφωνα με τα στοιχεία, ο υπερβολικός χρόνος έκθεσης σε οθόνες είναι επιβλαβής τόσο για τη νευρολογική ανάπτυξη όσο και για την κοινωνικοποίηση, καθώς μας προκαλούν αποσύνδεση από το περιβάλλον μας, οδηγώντας σε εθισμούς οι οποίοι συχνά απαιτούν παρέμβαση από έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας.
Παράλληλα, η χρήση οθόνης μπορεί να προκαλέσει νευρογνωστικές διαταραχές μάθησης στα αρχικά στάδια διαμόρφωσης της προσωπικότητας στην παιδική ηλικία.
Ο υπερβολικός χρόνος που αφιερώνεται μπροστά σε τηλεοράσεις, βιντεοπαιχνίδια, κινητά τηλέφωνα και tablet κατά την παιδική και εφηβική ηλικία οδηγεί σε καθιστικό τρόπο ζωής. Μάλιστα, υπάρχει ήδη αποδεδειγμένη συσχέτιση μεταξύ της υπερβολικής χρήσης οθονών και της αύξησης του καθιστικού τρόπου ζωής μεταξύ των παιδιών.
Πρόσφατη μελέτη, με επικεφαλής τον Andrew Agbaje από το Πανεπιστήμιο της Ανατολικής Φινλανδίας στο Kuopio, η οποία παρουσιάστηκε στο Ευρωπαϊκό Καρδιολογικό Συνέδριο του 2023, δείχνει ότι τα παιδιά που διάγουν καθιστικό τρόπο ζωής διατρέχουν και αυξημένο κίνδυνο για καρδιακές προσβολές και εγκεφαλικά επεισόδια στην πρώιμη ενήλικη ζωή, ακόμα κι αν το βάρος και η αρτηριακή πίεση βρίσκονται εντός των φυσιολογικών ορίων.
Η μελέτη ανέλυσε τις σωρευτικές επιπτώσεις της καθιστικής ζωής στην καρδιά, αντλώντας δεδομένα από μια πολύ μεγάλη έρευνα. Παρακολούθησε την υγεία και τον τρόπο ζωής 14.500 μωρών απ’ όταν γεννήθηκαν το 1990 και το 1991 μέχρι την ενήλικη ζωή τους.
Από τα παιδιά που συμπεριλήφθηκαν στην μελέτη, τα 766 (55% από αυτά κορίτσια και 45% αγόρια) κλήθηκαν στην ηλικία των 11 ετών να φορέσουν ένα «έξυπνο» ρολόι που παρακολουθούσε τη δραστηριότητά τους για επτά ημέρες. Στην ηλικία των 15 τους ζητήθηκε να το επαναλάβουν και μετά ξανά στα 24 χρόνια τους. Παράλληλα, λήφθηκε ηχοκαρδιογραφική ανάλυση της αριστερής κοιλίας κάθε παιδιού σε ηλικία 17 και 24 ετών, η οποία στη συνέχεια προσαρμόστηκε για να περιληφθούν παράγοντες όπως ύψος, φύλο, αρτηριακή πίεση, σωματικό λίπος, κάπνισμα, σωματική δραστηριότητα και κοινωνικοοικονομική κατάσταση.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα:
- Στην ηλικία των 11 ετών τα παιδιά έκαναν καθιστική ζωή κατά μέσο όρο 362 λεπτά την ημέρα.
- Στην εφηβεία (ηλικία 15 ετών) αυτό αυξήθηκε σε 474 λεπτά την ημέρα και
- Στη συνέχεια ανέβηκε στα 531 λεπτά την ημέρα στην ενήλικη ζωή (ηλικία 24)
- Ο χρόνος καθιστικής ζωής αυξήθηκε κατά μέσο όρο 2,8 ώρες την ημέρα κατά τα 13 χρόνια της μελέτης. Ένα μεγάλο μέρος αυτού του καθιστικού χρόνου ήταν μπροστά σε οθόνες
Το πιο σοβαρό εύρημα ήταν, ότι το υπερηχοκαρδιογράφημα κατέγραψε μια αύξηση στο βάρος της καρδιάς μεταξύ των νέων, που συσχετίστηκε άμεσα με τον χρόνο που περνούσαν σε αδράνεια (καθιστική ζωή). Μόλις μπήκαν στην ενηλικίωση, αυτό αύξησε την πιθανότητα καρδιακών προσβολών και εγκεφαλικών επεισοδίων. Αυτή η άμεση συσχέτιση μεταξύ του συσσωρευμένου χρόνου αδράνειας και της καρδιακής βλάβης ήταν ανεξάρτητη από το σωματικό βάρος και την αρτηριακή πίεση.
Είναι γνωστό ότι ο καθιστικός τρόπος ζωής αυξάνει τον κίνδυνο μεταβολικών καταστάσεων (όπως η παχυσαρκία και ο διαβήτης τύπου 2), νευροεκφυλιστικών παθήσεων και καρδιαγγειακών παθήσεων στους ενήλικες.
Η συγκεκριμένη μελέτη έδειξε ότι η καθιστική συμπεριφορά σε πολύ μικρή ηλικία (ειδικά ο απεριόριστος χρόνος μπροστά σε οθόνες) μπορεί να οδηγήσει σε πρώιμη εμφάνιση καρδιαγγειακών παθήσεων στην ενήλικη ζωή. Για τον λόγο αυτό, είναι υψίστης σημασίας οι γονείς να ενθαρρύνουν τα παιδιά και τους εφήβους να μετακινούνται περισσότερο και να περιορίζουν τον χρόνο που αφιερώνουν παρακολουθώντας τηλεόραση ή χρησιμοποιώντας τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης και παίζοντας βιντεοπαιχνίδια.
Ο κατάλογος των γνωστών, συμβατικών παραγόντων καρδιαγγειακού κινδύνου (κάπνισμα, διαβήτης, υπέρταση κ.λπ.) θα πρέπει να αναθεωρηθεί ώστε να συμπεριλάβει το αποτέλεσμα αυτής της μελέτης και να υπογραμμίσει τον σωρευτικό χρόνο που αφιερώνεται σε καθιστική ζωή κατά την παιδική ηλικία.