Επιμέλεια:
Τσούγκος Ηλίας
Καρδιολόγος
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών
Μέλος Δ.Σ. Ελληνικού Κολλεγίου Καρδιολογίας
Τι είναι το αίσθημα παλμών (φτερουγίσματα);
Ορίζεται ως το δυσάρεστο και ενοχλητικό αίσθημα, που προκύπτει, όταν ο καρδιακός παλμός είναι αισθητός. Το αίσθημα παλμών αποτελεί συχνό σύμπτωμα,. αλλά θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η ύπαρξη αισθήματος παλμών δεν ισοδυναμεί με την παρουσία αρρυθμίας και αντίστροφα. Είναι δυνατόν οι ασθενείς να αναφέρουν αυτό το δυσάρεστο αίσθημα σε έδαφος είτε φυσιολογικού (φλεβοκομβικού) ρυθμού, είτε σε φυσιολογική (φλεβοκομβική) ταχυκαρδία (εξαιτίας π.χ. αγχώδους συνδρομής), είτε πολύ ισχυρών καρδιακών συστολών. Αντίστροφα, οι αρρυθμίες μπορεί να παραμείνουν ασυμπτωματικές ή να εκδηλωθούν με διαφορετικά συμπτώματα – όπως ζάλη, συγκοπικές κρίσεις, δύσπνοια, καταβολή ή θωρακικό πόνο – και όχι αίσθημα παλμών. Το αίσθημα παλμών και οι αρρυθμίες συνιστούν αλληλοσχετιζόμενες καταστάσεις, χωρίς όμως να είναι συνώνυμα.
Είναι επικίνδυνο να αισθανόμαστε τους παλμούς μας;
Εάν το αίσθημα αυτό των παλμών δεν συνοδεύεται από αρρυθμίες δεν είναι επικίνδυνο. Όμως το αίσθημα παλμών με αρρυθμίες μπορεί να αντιπροσωπεύει την πιο καλοήθη (αν και ενοχλητική) κατάσταση, έως και να συνιστά προάγγελο αιφνίδιου θανάτου. Αρρυθμία μπορεί να προκύψει σε έδαφος οποιασδήποτε καρδιοπάθειας, αλλά και σε άτομα χωρίς οργανικό υπόστρωμα (χωρίς δηλαδή στεφανιαία νόσο, μυοκαρδιοπάθεια, κ.ά.).
Ποια είναι τα κριτήρια για να αξιολογήσουμε το αίσθημα παλμών;
Ο κάθε άνθρωπος που αισθάνεται τους παλμούς του, θα πρέπει να προσέχει τα εξής:
1. ποια είναι η διάρκεια κάθε επεισοδίου
2. πόσο συχνά εμφανίζονται τα επεισόδια
3. κατά την έναρξη του επεισοδίου κάνατε κάποια συγκεκριμένη δραστηριότητα
4. τα επεισόδια εμφανίζονται συνήθως συγκεκριμένες ώρες της ημέρας ή συγκεκριμένες ημέρες της εβδομάδας
5. πότε πρωτοεμφανίστηκε το αίσθημα παλμών
Πώς θα πρέπει να διερευνάται το αίσθημα παλμών;
Κατά την εκτίμηση του ασθενούς με αίσθημα παλμών θα πρέπει να διερευνώνται οι παρακάτω παράμετροι:
1) το σύμπτωμα (αίσθημα παλμών),
2) η λειτουργική διαταραχή (αρρυθμία ή όχι),
3) το υπόστρωμα (υποκείμενη καρδιακή νόσος, όπως πχ στεφανιαία νόσος) και
4) οι εκλυτικοί παράγοντες (Αρτηριακή υπέρταση, Σακχαρώδης Διαβήτης, κ.ά).
Στόχος της διερεύνησης είναι η λεπτομερής ανάλυση όλων των διαστάσεων του προβλήματος και στη συνέχεια η λήψη ορθών αποφάσεων για τη θεραπευτική αντιμετώπισή του.
Ποιες καταστάσεις μπορούν να προκαλέσουν αίσθημα παλμών;
Η πνευματική κόπωση και το άγχος μπορούν να οδηγήσουν σε υπερβολική αντίληψη (“υπερεπίγνωση”) του φλεβοκομβικού ρυθμού ή να προκαλέσουν αρρυθμίες σε ασθενή που φέρει κατάλληλο υπόστρωμα. Η άσκηση, η καφεΐνη, το αλκοόλ και ορισμένα φάρμακα, όπως η κοκαΐνη και οι αμφεταμίνες, συνιστούν εκλυτικούς παράγοντες για αρρυθμία. Επίσης, εξωκαρδιακές διαταραχές, όπως η αναιμία, ο υπερθυρεοειδισμός και η υποξαιμία – προκαλούν ταχυκαρδία και αίσθημα παλμών.
Υπάρχει τελικά θεραπεία για τα “φτερουγίσματα”;
Ο θεράπων ιατρός θα πρέπει να έχει υιοθετήσει μια οργανωμένη στρατηγική για την εκτίμηση του ασθενούς με αίσθημα παλμών, προκειμένου η διάγνωση, πρόγνωση και θεραπεία να είναι σωστές και αποτελεσματικές.
Σε περιπτώσεις που δεν υφίσταται καρδιοπάθεια δεν χρειάζεται συνήθως και θεραπεία
Όταν όμως καταδεικνύεται η πιθανότητα ύπαρξης υποκείμενης καρδιοπάθειας, τότε απαιτείται θεραπεία. Η στεφανιαία νόσος κρίνεται πιθανή, εφόσον υπάρχει ανάλογη συμπτωματολογία (κυρίως θωρακικός πόνος), θετικό ιστορικό για παλαιό έμφραγμα του μυοκαρδίου, καρδιαγγειακοί παράγοντες κινδύνου (ηλικία, φύλο, κάπνισμα, υπέρταση, υπερλιπιδαιμία, διαβήτης, οικογενειακό ιστορικό) και αθηροσκληρυντική αγγειοπάθεια σε άλλο σημείο του σώματος. Πιθανολογείται η ύπαρξη βαλβιδοπάθειας ή συγγενούς καρδιοπάθειας όταν υπάρχει ιστορικό καρδιακού φυσήματος, ρευματικού πυρετού ή κυάνωσης ή συμπτωματολογία συμφορητικής καρδιακής ανεπάρκειας.
Ποιες εξετάσεις κρίνονται σκόπιμες για τη διερεύνηση του αισθήματος παλμών;
1. Holter ρυθμού 24ωρου
2. Δοκιμασία κόπωσης
3. Triplex καρδιάς
4. Ηλεκτροφυσιολογική μελέτη (σε ορισμένες περιπτώσεις)