Επιμέλεια:
Τσούγκος Ηλίας
Καρδιολόγος
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών
Μέλος Δ.Σ. Ελληνικού Κολλεγίου Καρδιολογίας
Τι ονομάζουμε με τον όρο Πνευμονική Υπέρταση;
Η πνευμονική υπέρταση είναι σχετικά σπάνια πάθηση και ιδιαίτερα μια μορφή της, που λέγεται πρωτοπαθής ή ιδιοπαθής πνευμονική υπέρταση. Πρόκειται για πάθηση άγνωστης κατά βάση αιτιολογίας, που καταδικάζει τον άρρωστο σε μια επιβίωση που κυμαίνεται από 3 έως 5 χρόνια. Η πίεση του αίματος στην πνευμονική αρτηρία αυξάνεται πολύ περισσότερο από τα φυσιολογικά επίπεδα. Ταυτόχρονα όσο αυξάνεται η πίεση, τα τοιχώματα των αιμοφόρων αγγείων (πνευμονικών αρτηριών) γίνονται παχύτερα Η αύξηση πιέσεων και αντιστάσεων στις πνευμονικές αρτηρίες οδηγεί σε υπερφόρτωση πίεσης της δεξιάς κοιλίας, ανεπάρκεια των βαλβίδων, καρδιακή ανεπάρκεια και τελικώς πρώϊμο θάνατο.
Πώς ορίζεται η Πνευμονική Υπέρταση;
Η Πνευμονική Αρτηριακή Υπέρταση ορίζεται, όταν υπάρχει παρατεταμένη αύξηση της μέσης πνευμονικής αρτηριακής πίεσης >25mmHg (μέτρηση καρδιακού καθετηριασμού) στην ηρεμία και >30mmHg κατά την άσκηση. Είναι μια σπάνια νόσος με εκτιμώμενο επιπολασμό (συχνότητα) περί τα 30-50 περιστατικά ανά εκατομμύριο. Στην Ελλάδα με 11 εκατομμύρια κατοίκους πρέπει να υπολογίζουμε ότι έχουμε 350-550 ασθενείς. Η νόσος είναι πιο συχνή σε ορισμένες ομάδες υψηλού κινδύνου, όπως σε ασθενείς με δρεπανοκυτταρική αναιμία, συστηματική σκλήρυνση, λοίμωξη από HIV-AIDS.
Ποια είναι τα κλινικά συμπτώματα της Πνευμονικής Υπέρτασης;
Η πνευμονική υπέρταση ανάλογα με τη σοβαρότητά της χαρακτηρίζεται μετρίου βαθμού, όταν η πίεση στην πνευμονική αρτηρία κυμαίνεται από 30-60mmHg και σοβαρού βαθμού όταν η πίεση στην πνευμονική αρτηρία ανεβαίνει πάνω από 60mmHg. Τα πρώϊμα συμπτώματα της Πνευμονικής Αρτηριακής Υπέρτασης όπως συχνότερα περιγράφονται ή αναγνωρίζονται μετά τη διάγνωση δύσπνοια, ζάλη, κόπωση, είναι συνήθως ήπιας βαρύτητας και αποτελούν ίδιον πολλών άλλων παθήσεων. Σε κατάσταση ηρεμίας στα αρχικά στάδια της νόσου δεν εμφανίζονται συμπτώματα και κανένα έκδηλο σημείο αυτής και κατά συνέπεια η διάγνωση μπορεί να καθυστερήσει για μήνες ή και έτη.
Τελικό αποτέλεσμα της πνευμονικής υπέρτασης είναι η κάμψη της δεξιάς κοιλίας με εκδήλωση κλινικής εικόνας δεξιάς καρδιακής ανεπάρκειας. Δηλαδή ο άρρωστος παρουσιάζει πρήξιμο στα πόδια (οίδημα), βάρος ή και πόνο στην περιοχή του συκωτιού (ήπαρ) και φυσικά δυσφορία στην αναπνοή και δύσπνοια ακόμα και στην παραμικρή προσπάθεια.
Ποια είναι τα αίτια;
Πνευμονική υπέρταση μπορεί να παρατηρηθεί σε σοβαρές παθήσεις της καρδιάς (στενώσεις, ανεπάρκειες βαλβίδων, συγγενείς καρδιοπάθειες, ανεπάρκεια της αριστερής κοιλίας κλπ.). Πνευμονική υπέρταση μπορεί να δημιουργηθεί από χρόνιες παθήσεις των πνευμόνων, όπως π.χ. χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια ή διάμεση πνευμονοπάθεια κλπ.. Πνευμονική υπέρταση μπορεί να εκδηλωθεί μέσα στο πλαίσιο διαφόρων παθολογικών καταστάσεων, όπως είναι π.χ. οι παθήσεις του κολλαγόνου, το AIDS κλπ. Πνευμονική υπέρταση μπορεί να εμφανισθεί ως επακόλουθο θρομβοεμβολικών επεισοδίων από θρόμβους μέσα στις φλέβες των ποδιών, που αποσπώνται και δημιουργούν μικρή ή μεγάλη πνευμονική εμβολή ή από θρομβοεμβολική νόσο των ίδιων των αγγείων του πνεύμονα.
Αντιμετώπιση Πνευμονικής Υπέρτασης
Όμως, όλα τα είδη της πνευμονικής υπέρτασης αντιμετωπίζονται και πολλές φορές αντιμετωπίζονται ουσιαστικά με τη θεραπεία του βασικού αιτίου που την προκαλεί. Σήμερα ευτυχώς με τα νεότερα φάρμακα που χρησιμοποιούνται, φαίνεται ότι και η ποιότητα ζωής των αρρώστων και το προσδόκιμο επιβίωσής τους βελτιώνονται. Το ευτύχημα είναι ότι η ιδιοπαθής πνευμονική υπέρταση είναι σπάνια νόσος. Υπολογίζεται ότι στη χώρα μας σήμερα πάσχουν περί τα 1.000 άτομα. Βασικά φάρμακα θεωρούνται η προστακυκλίνη και τα συνθετικά ανάλογά της καθώς και οι ανταγωνιστές της ενδοθηλίνης. Τα φάρμακα αυτά, με το να προκαλούν αγγειοδιαστολή ή να δεσμεύουν τους παράγοντες που προκαλούν αγγειοσύσπαση, βοηθούν στην καλύτερη αιμάτωση των πνευμόνων.
Ένα φάρμακο πολύ γνωστό η σιδεναλφίλη (Viagra) έχει αποδειχτεί ότι βελτιώνει τα ενοχλήματα των αρρώστων με πρωτοπαθή πνευμονική υπέρταση και την ποιότητα της ζωής τους και πιθανόν να αποδειχθεί στο μέλλον ότι επηρεάζει και το προσδόκιμο επιβίωσης, ανάλογα με τη δοσολογία.
Τέλος, ριζική θεραπευτική αντιμετώπιση της πρωτοπαθούς (ιδιοπαθούς) υπέρτασης αποτελεί η καρδιοπνευμονική μεταμόσχευση.
Η μεταμόσχευση των πνευμόνων συνδυάζεται συνήθως με μεταμόσχευση καρδιάς, εάν η καρδιά έχει υποστεί βλάβες λόγω της πνευμονικής υπέρτασης. Η επιβίωση των μεταμοσχευμένων είναι εντυπωσιακή και κυμαίνεται περί το 70%.
Με απλά λόγια, σήμερα ο άρρωστος με πρωτοπαθή (ιδιοπαθή) πνευμονική υπέρταση όχι μόνο δεν είναι καταδικασμένος όπως άλλοτε, αλλά προσβλέπει στο μέλλον με αισιοδοξία.