Το φετινό συνέδριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Καρδιακής Ανεπάρκειας έλαβε χώρα στο Βελιγράδι της Σερβίας (17-20 Μαΐου). Το συνέδριο παρακολούθησαν χιλιάδες επαγγελματίες υγείας και οι αίθουσες του συνεδριακού κέντρου «Sava Centar» ήταν στην πλειοψηφία τους κατάμεστες. Κατά τη διάρκεια του συνεδρίου στα πλαίσια των “Late breaking trials” παρουσιάστηκαν ενδιαφέρουσες μελέτες, οι σημαντικότερες από τις οποίες παρατίθενται στη συνέχεια.
- MUSIC-HFpEF: A First in Gene Therapy for HFpEF
Πρόκειται για φάσης ½a κλινική μελέτη που εξέτασε την ασφάλεια της γονιδιακής θεραπείας (SRD-002) που στοχεύει στη SERCA (πρωτεΐνη που σχετίζεται με το μεταβολισμό του ασβεστίου στο καρδιακό μυοκύτταρο) σε ασθενείς με HFpEF. Η θεραπεία χορηγείται μία φορά ενδοστεφανιαία. Κυριότερα κριτήρια εισαγωγής ήταν κλάσμα εξώθησης αριστερής κοιλίας (LVEF)> 50%, λειτουργική κλάση NYHA II ή III, πιέσεις ενσφήνωσης (PCWP) > 25 mmHg. Η μέση ηλικία των 5 ασθενών που συμμετείχαν στη μελέτη ήταν τα 74 έτη. Δεν παρατηρήθηκαν ανεπιθύμητες ενέργειες από τη χορήγηση του φαρμάκου, ενώ παρατηρήθηκε βελτίωση της λειτουργικής ικανότητας των ασθενών και μείωση της PCWP.
2. FINEARTS-HF Secondary Analyses
Κατά τη διάρκεια του συνεδρίου παρουσιάστηκαν δευτερογενείς αναλύσεις της μελέτης FINEARTS-HF (Finerenone vs placebo in HFpEF patients). Πιο συγκεκριμένα:
- Η φινερενόνη μείωσε τις πρώιμες επανανοσηλείες έναντι του εικονικού φαρμάκου, ιδιαίτερα στις κατηγορίες ασθενών υψηλού κινδύνου (πχ. ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη και χρόνια νεφρική νόσο)
- Η διακοπή της φινερενόνης συσχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο ανεπιθύμητων συμβαμάτων σε ασθενείς με HFpEF
- Οι ευμενείς δράσεις της φινερενόνης δεν διαφέρουν σημαντικά στους ασθενείς σε όλο το φάσμα του ρυθμού σπειραματικής διήθησης (eGFR). Παρότι ο απόλυτος κίνδυνος υπερκαλιαιμίας είναι υψηλότερος στα χαμηλότερα eGFR, ο κίνδυνος των ανεπιθύμητων ενεργειών που οδήγησαν σε διακοπή του φαρμάκου ήταν παρόμοιος κατά μήκος του φάσματος της νεφρικής λειτουργίας. Συνεπώς, η επηρεασμένη νεφρική λειτουργία (έως eGFR 25 ml/min/1.73 m2) δεν πρέπει να εμποδίζει τον κλινικό ιατρό από τη χορήγηση της φινερενόνης, παρόλ’ αυτά πιο συχνή παρακολούθηση και τροποποίηση δόσεων μπορεί να χρειαστεί σε ασθενείς με χαμηλότερα eGFR.
3. VELOCITY study
Πρόκειται για μια προοπτική, ανοιχτή μελέτη φάσης 2b, διάρκειας 2 εβδομάδων που συμπεριέλαβε 106 ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια και χαμηλό κλάσμα εξώθησης (HFrEF, LVEF < 45%) με ή χωρίς πρόσφατη (≤6 or >6 μήνες) επιδείνωση της καρδιακής ανεπάρκειας. Ασθενείς με συστολική αρτηριακή πίεση < 100mmHg, πρόσφατη συμπτωματική υπόταση, και πρόσφατη αλλαγή της φαρμακευτικής θεραπείας σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες (GDMT) ή των διουρητικών αποκλείστηκαν. Η μελέτη έδειξε ότι η έναρξη του Vericiguat στα 5mg (έναντι των 2.5 mg) είναι ασφαλής και καλά ανεκτή σε > 9/10 ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια.
4. ATTR-CM
Κυρίαρχη θέση στη θεματολογία του συνεδρίου είχε η καρδιακή αμυλοείδωση και οι νεότερές της θεραπείες:
- CRISPR: Nexiguran Ziclumeran
Η μελέτη φάσης 1 συνέκρινε την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα της θεραπείας CRISPR (θεραπεία επιδιόρθωσης του παθολογικού γονιδίου στο DNA) σε ασθενείς με ATTRwt-CM και ATTRv-CM. Ο πληθυσμός αποτελούνταν από 36 ασθενείς (25 ATTRwt και 11 ATTRv), μέσης ηλικίας 78 ετών. Η χορήγηση του Nexiguran Ziclumeran συσχετίστηκε με σημαντική μείωση των τιμών της τρανσθυρετίνης ορού και είχε θετική επίδραση στους βιοδείκτες (τροπονίνη, νατριουρητικά πεπτίδια), την λειτουργική ικανότητα των ασθενών καθώς και την ποιότητα ζωής τόσο σε ασθενείς με ATTRwt όσο και σε ATTRv. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες ήταν παρόμοιες αναμεσά στις 2 υποομάδες.
- Vutrisiran reduces all-cause mortality, cardiovascular mortality and cardiovascular events in ATTR-CM (HELIOS-B trial)
Η ανάλυση αυτή της μελέτη HELIOS-B (Vutrisiran vs placebo in ATTR CM) περιελάμβανε δεδομένα ασθενών έως και 42 μήνες από την τυχαιοποίηση και έδειξε τα εξής:
Το Vutrisiran (σιγαστής του RNA που εμποδίζει την ηπατική παραγωγή της τρανσθυρετίνης από το ήπαρ) μείωσε τον κίνδυνο για ολική θνητότητα έναντι του εικονικού φαρμάκου κατά 36% στον ολικό πληθυσμό και κατά 39% στην ομάδα των ασθενών που το ελάμβαναν ως μονοθεραπεία (η λήψη tafamidis δεν ήταν κριτήριο αποκλεισμού και 40% των ασθενών της μελέτης ελάμβαναν tafamidis κατά την τυχαιοποίηση). Επίσης, το Vutrisiran μείωσε τη καρδιαγγειακή θνητότητα κατά 33% στον ολικό πληθυσμό και κατά 36% στην ομάδα της μονοθεραπείας. Τέλος παρόμοια ήταν και η μείωση των καρδιαγγειακών συμβαμάτων από τη χορήγηση του Vutrisiran.
5. SEQUIOA-HCM Trial
-Δευτερογενής ανάλυση της SEQUIOA-HCM έδειξε ότι η χορήγηση του Aficamten σε ασθενείς με υπερτροφική αποφρακτική μυοκαρδιοπάθεια και ήπια συμπτωματολογία συσχετίστηκε με σημαντική κλινική βελτίωση (συμπτωματολογία, ικανότητα άσκησης, βιοδείκτες) που δεν διέφερε από τα ευεργετικά αποτελέσματα του φαρμάκου που παρατηρήθηκαν σε ασθενείς με σοβαρότερη συμπτωματολογία. Συνεπώς ασθενείς με λιγότερο σοβαρή συμπτωματολογία θα μπορούσαν να λάβουν επίσης το Aficamten.
-Μια άλλη δευτερογενής ανάλυση της SEQUIOA-HCM έδειξε ότι η θεραπεία με Aficamten ήταν αποτελεσματική και ασφαλής ανεξαρτήτως γεωγραφικής κατανομής των ασθενών.
6. FUTURE HF
Στο συνέδριο παρουσιάστηκε ένας νέος αισθητήρας που τοποθετείται στην κάτω κοίλη φλέβα και υπολογίζει το εμβαδόν (area) της κάτω κοίλης φλέβας καθώς και τον βαθμό σύμπτυξης της (collapsibility) σε ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια. Βασίζεται στην αρχή ότι «η αύξηση του όγκου δεν προϋποθέτει απαραίτητα την αύξηση της πίεσης». Συνεπώς, αξιολογώντας την κάτω κοίλη φλέβα μπορεί ο κλινικός ιατρός να αντιληφθεί μια πρώιμη απορρύθμιση της καρδιακής ανεπάρκειας ακόμη και σε ασθενείς με ικανοποιητικές πιέσεις πλήρωσης. Οι πρώτες μελέτες (FUTURE-HF, n=50 ασθενείς και FUTURE-HF2, n=15 ασθενείς) σε Ευρώπη και Αμερική αντίστοιχα, έδειξαν πολύ καλά αποτελέσματα ασφάλειας και αποτελεσματικότητας της συσκευής.
7. Prevail-PH
Η απονεύρωση της πνευμονικής αρτηρίας σε ασθενείς με συνδυασμένη προ- και μέτα-τριχοειδική πνευμονική υπέρταση τύπου 2 (Καρδιακή ανεπάρκεια με LVEF ≥40%, mPAP >20 mmHg, PVR ≥3WU, PCWP >15 mmHg) με το Gradient Denervation System οδήγησε σε σημαντική μείωση του μεταφορτίου της δεξιάς κοιλίας, μείωση των πνευμονικών αγγειακών αντιστάσεων και βελτίωση της σύζευξης δεξιάς κοιλίας-πνευμονικής με βάση τα υπερηχοκαρδιογραφικά ευρήματα (Prevail-PH και Prevail-PH2 μελέτες).
8. PREFER-HF
Παρότι η χορήγηση ενδοφλέβιου σιδήρου έχει συσχετιστεί με βελτίωση της πρόγνωσης και της ποιότητας ζωής των ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια, ανεπάρκεια σιδήρου και μειωμένο κλάσμα εξώθησης τα δεδομένα για τους ασθενείς με διατηρημένο κλάσμα είναι πενιχρά. Η μελέτη PREFER-HF εξέτασε τη χορήγηση από του στόματος ή ενδοφλέβιου σιδήρου (iv ferric carboximaltose, n=18, oral ferroglicine sulfate, n=18, iv sucrosomial iron, n=18, placebo, n=18) σε 72 ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια και LVEF>45% (πρωτογενές καταληκτικό σημείο: η 6-λεπτη δοκιμασία βάδισης). Στη μελέτη δεν βρέθηκε στατιστικά σημαντική διαφορά ως προς το πρωτογενές καταληκτικό σημείο ανάμεσα στη χορήγηση σιδήρου και το εικονικό φάρμακο. Οι ασθενείς που έλαβαν σίδηρο είχαν χαμηλότερο κίνδυνο για θάνατο- επανανοσηλείες (δευτερογενές καταληκτικό σημείο). Η χορήγηση από του στόματος σιδήρου δεν διέφερε σημαντικά σε σχέση με την ενδοφλέβια χορήγηση στους ασθενείς της μελέτης όσον αφορά το πρωτογενές και τα δευτερογενή καταληκτικά σημεία.
9. HELP-AHF
Πρόκειται για τυχαιοποιημένη μελέτη που συνέκρινε τις υψηλές (έναρξη 8cmH2O και αύξηση στα 10cmH2O) με τις χαμηλές θετικές τελο-εκπνευστικές πιέσεις -PEEP- (έναρξη 3cmH2O και αύξηση στα 5cmH2O) στον αναπνευστήρα διασωληνωμένων ασθενών με οξεία καρδιακή ανεπάρκεια (1:1 τυχαιοποίηση). Η μελέτη διακόπηκε πρόωρα γιατί η interim ανάλυση (59 ασθενείς) ανέδειξε σημαντικά υψηλότερη θνητότητα και ανεπιθύμητα συμβάματα στην ομάδα των ασθενών με τις χαμηλές θετικές τελο-εκπνευστικές πιέσεις στον αναπνευστήρα. Οι υψηλές τιμές θετικών τελο-εκπνευστικών πιέσεων στον αναπνευστήρα συσχετίστηκαν με μικρότερη διάρκεια παραμονής στον αναπνευστήρα.
10. SEISMiC Β trial
Φάσης 2 τυχαιοποιημένη μελέτη που συνέκρινε τη χορήγηση της ισταροξίμης έναντι εικονικού φαρμάκου σε 30 ασθενείς με απορρύθμιση καρδιακής ανεπάρκειας που είναι υψηλού κινδύνου για καρδιογενή καταπληξία (LVEF≤40%, συστολική αρτηριακή πίεση 70-100 mmHg για τουλάχιστον 2 ώρες, κλινική συμφόρηση και ΝΤ-proBNP≥ 1400pg/mL). Τα αποτελέσματα έδειξαν ανωτερότητα της ισταροξίμης έναντι του εικονικού φαρμάκου για αιμοδυναμικές παραμέτρους (PCWP, Cardiac Output) χωρίς αύξηση των ανεπιθύμητων συμβαμάτων. Συγκεκριμένα, η ισταροξίμη μείωσε την καρδιακή συχνότητα χωρίς αύξηση των αρρυθμιών.
11. SOLVRED-AHF
Τυχαιοποιημένη μελέτη (1:1) που συνέκρινε τη στρατηγική χορήγησης 0.9% NaCl (volume plus sodium depletion prevention) έναντι sodium free-5% Glucose (volume depletion prevention only) σε νοσηλευόμενους ασθενείς με απορρύθμιση καρδιακής ανεπάρκειας. Η χορήγηση του 0.9% NaCl συσχετίστηκε με καλύτερη αποσυμφόρηση (υψηλότερη διούρηση, νατριοούρηση και μικρότερη δόση διουρητικών της αγκύλης).
Όσον αφορά τις λοιπές μελέτες, η υποανάλυση της Dapa-TAVI (DapaTAVI-QoL) έδειξε ότι η χορήγηση της νταπαγλιφλοζίνης μετά από TAVI παρότι μειώνει τον κίνδυνο για θάνατο-επανανοσηλείες, δεν συσχετίζεται με βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών με βάση τα KCCQ scores. Όμως, σημαντικά μεγαλύτερη ήταν η βελτίωση της λειτουργικής κλάσης NYHA στην ομάδα της νταπαγλιφλοζίνης έναντι του εικονικού φαρμάκου. Η υποανάλυση της μελέτης FRESH UP έδειξε ότι η αλλαγή από την στρατηγική του περιορισμού υγρών (<1.5 λίτρα/ημέρα) σε ελεύθερη χορήγηση υγρών (χωρίς περιορισμό) σε ασθενείς με χρόνια καρδιακή ανεπάρκεια συσχετίστηκε με καλύτερη ποιότητα ζωής των ασθενών και λιγότερο αίσθημα δίψας. Τέλος, κατά τη διάρκεια του συνεδρίου παρουσιάστηκαν τα βασικά χαρακτηριστικά της πολυαναμενόμενης μελέτης DIGIT–HF που θα εξετάσει το ρόλο της διγιτοξίνης σε ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια που λαμβάνουν τις σύγχρονες φαρμακευτικές θεραπείες (Sacubitril/Valsartan, SGLT2 inh) και θεραπείες συσκευών (ICD, CRT).
Ανδρέας Β. Ξανθόπουλος MD, PhD, FESC, FACC, FHFA, FHFSA
Επίκουρος Καθηγητής Καρδιολογίας
Τμήμα Ιατρικής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Καρδιολογική Κλινική, ΠΓΝ Λάρισας